Αυτο δεν ειναι Ευρωπη

 

 

Το κείμενο βασίζεται στην ομιλία που δώθηκε στην εκδήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ΕΡΤ, στις 8 Απριλίου 2014, στις Βρυξέλλες. Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από τους Ευρωβουλευτές Δημήτριο Δρούτσα, Ελλάδα, μέλος του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Φρανκ Ενγκελ, Λουξεμβούργο, μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

 

‘Αυτό δεν είναι Eυρώπη. Όλα αυτά τα κάνουν στο όνομα της Ευρώπης, αλλά αυτό δεν είναι Ευρώπη’.

Αυτή ήταν η αυθόρμητη αντίδραση στην δημόσια σφαίρα στο άκουσμα των ειδήσεων ότι η κυβέρνηση κλείνει την ΕΡΤ, μία αντίδραση σχεδόν αυτόματη, γιατί προσβάλλει το έμφυτο αίσθημα δικαιοσύνης που έχουμε μέσα μας. Η άλλη άμεση αντίδραση ήταν η εξομοίωση του ΄μαύρου` της οθόνης με αυτό του φασισμού, παλιότερων εποχών, της δικτατορίας. Ο διεθνής τύπος αντέδρασε με συγκλονιστική αρμονία, αναφέρθηκε στο κλείσιμο με λέξεις όπως καταστροφή, χάος, δικτατορία, επαναλαμβάνωντας το ερώτημα: `ποιός έκλεισε τη δημόσια ραδιοτηλεόραση στην Ελλάδα;`

Στην πρώτη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στην Ευρώπη στην γερμανική γλώσσα για το κλείσιμο της ΕΡΤ, στην εφημερίδα der standard της Αυστρίας αναφέρθηκα ρητά και με τον ίδιο αυθορμητισμό που μου επιτρέπει η πολύχρονη ενασχόλησή μου με το νόμο και την πολιτική των μέσων επικοινωνίας στην Ευρώπη , σε πραξικοπιματική κίνηση με πολιτικά κίνητρα. Αναφέρθηκα στις συλλογικές μνήμες σκοτεινών σελίδων της ελληνικής ιστορίας και την προσβολή κάθε μέτρου πολιτικού ήθους και σεβασμού προς τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν από την αρχή εκείνο το όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντέδρασε άμεσα με καταγγελία του. Η ίδια η θεσμική και ιστορική εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνδέεται άμεσα με το πολιτικό αίτημα μίας δημοκρατικής πανευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας όπου στο κέντρο της βρίσκονται τα δημόσια μέσα επικοινωνίας. Από το 1981 και την πρώτη έκθεση του Κοινοβουλίου πάνω σε θέματα ΜΜΕ, η θέση του ήταν σταθερά, και πέραν κομματικών και ιδεολογικών διαφωνιών για το τι πρέπει να είναι η ίδια η Ευρώπη ή πώς πρέπει να είναι τα ΜΜΕ στην Ευρώπη, σύμφωνη. Ευρωπαϊκη Ένωση και ολοκλήρωση δεν υφίσταται δίχως ελεύθερα δημόσια μέσα ενημέρωσης και πολιτισμού. Το πρωτόκολλο για την δημόσια ραδιοτηλεόραση στην Συνθήκη του Άμστερνταμ επισημαίνει, ως πρώτο σε διεθνή συνθήκη παγκοσμίως, την προτεραιότητα και ακεραιότητα των δημόσιων μέσων, την ευθύνη που φέρει κάθε κράτος μέλος για την προστασία τους, και τον κεντρικό ρόλο τους στην δημιουργία και διατήρηση των Ευρωπαϊκών κουλτούρων και του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η έκθεση της τότε Επιτροπής νεότητας, παιδείας, πολιτισμού, πληροφορίας και αθλητισμού εξέφρασε την ανησυχία της για την αποικιοκράτηση, όπως την χαρακτήρισε, του επικοινωνιακού χώρου από ιδιωτικά συμφέροντα, εις βάρος αυτών των Ευρωπαϊκων λαών και της Ευρώπης. Ο τοτε βουλευτής Βίλχελμ Χαν είπε το 1981:

Το ζήτημα των μέσων είναι ζήτημα εξουσίας.

Μολονότι από την αρχή της δεκαετίας του 1980, δηλαδή από την εποχή του κύμματος ιδιωτικοποίησης των ΜΜΕ, οι δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις ανά τον κόσμο δέχονται πολιτικές και οικονομικές επιθέσεις, το έργο τους είναι τόσο ιστορικά σημαντικό ως ποιοτικά μέσα ενημέρωσης και πολιτισμού που είναι ανέφικτη η αντικατάσταση τους ακόμα και στην εποχή των χιλιάδων πηγών πληροφόρησης, το διαδίκτυο. Μέχρι σήμερα, πολλά έχουν αλλάξει και στα μηντιακά τοπία της Ευρώπης και στην ίδια την Ευρώπη. Αλλά, αν μη τι άλλο και εν μέσω συγκρούσεων ιδεολογιών και πολιτικών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι βασικές πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες έχουν κατοχυρωθεί στον Ευρωπαϊκό Χάρτη. Η ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα στη γλώσσα και τον πολιτισμό είναι αδιάψευστα δικαιώματα καθε ανθρώπου που κατοικεί στην Ευρώπη.

Αυτά τα δικαιώματα καταπατώνται ξεκάθαρα και προκλητικά από το γεγονός ότι ένας κοινωνικός θεσμός πολιτισμού και ενημέρωσης, απογραφής και καταγραφής της ελληνικής κι ευρωπαϊκής ιστορίας καταργείται στην χώρα που είναι σύμβολο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Ετσι η Ελλάδα έγινε το σύμβολο των κοινωνικών πειραμάτων για την κατάλυση των θεσμών, και το σύμβολο της καταστροφής. Η ΕΡΤ έγινε, άθελα αλλά με φυσικό σχεδόν τρόπο, το σύμβολο αντίστασης ενάντια στην αννομία και την καταστροφή των πολιτικών αξιών, για τις οποίες η Ευρώπη απαιτεί σεβασμό από τις χώρες που περιμένουν στην πόρτα της για είσοδο. Την ίδια χρονιά που ψηφίστηκε αυτή η πολύ σημαντική έκθεση, το 1981, ήταν χρονιά που η Ελλάδα έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομικής οικογένειας. Ήταν επίσης η ίδια χρονιά που το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο εξελέχθη για πρώτη φορά απευθείας από τους πολίτες της Ευρώπης.

Σήμερα, 32 χρόνια αργότερα, μία ολόκληρη γενιά σχεδόν μοναδικής πολιτικής εξέλιξης, βρίσκεται η Ευρώπη περισσότερο από ποτέ σ’ ένα σταυροδρόμι. Η δημοκρατια βρισκεται σε κίνδυνο γιατι τα ΜΜΕ δεν εκπληρώνουν τον ρολο τους, αφού ο συγκεντρωτισμός της ιδιοκτησίας τους ειναι προβλημα σε όλη την Ευρώπη; στην Μ. Βρετανια το σκάνδαλο των εφημερίδων του Μερντοκ, ο απόλυτος έλεγχος των ΜΜΕ απο τον Μπερλουσκόνι στην Ιταλία απο το οποίο ακόμα να συνέλθει η χώρα, ο αυταρχισμός στην διακυβέρνηση των μέσων στην Ουγγαρία, και τέλος η σταθερή, σταδιακή αποσύνθεση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στην Ισπανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, και από τις 11 Ιουνίου το χτύπημα κάτω από τη ζώνη από την Ελληνική κυβέρνηση, συνθέτουν μιαν ανησυχητική, παράταιρη εικόνα προσδοκιών και πραγματικότητας.

Η ελληνική πραγματικότητα δεν έχει συνειδητοποιήσει ακόμα το ιστορικό τραύμα του κλεισίματος του ιστορικού θεσμού που ειναι η ΕΡΤ. Κι επειδή τα επιχειρήματα περί διαφθoράς, ανοργανωσιάς και παρεμβατισμού ισοπεδώνουν την ιστορικότητα της ΕΡΤ, αλλά και δεν καταγράφουν την πολυπλοκότητα της κατάστασης με σεβασμό, ας σημειώσω απλά οτι είναι επιχειρήματα που δυστυχώς έχουν χάσει αυτή τη στιγμή τη σύνδεσή τους με την πραγματικότητα. Κι αυτό, γιατί πολύ απλά εχουμε μετατεθεί ως κοινωνία πέραν της διαχωριστικής γραμμής από το δημοκρατικό λόγο προς την αυθαιρεσία. Με σφραγισμένη, επίσημα, τη δημόσια ραδιοτηλεόραση, η πρώτιστα κι επιτακτικά αναγκαία πράξη είναι αυτή της επαναλειτουργίας της ΕΡΤ. Η κριτική που ασκείται αυτή τη στιγμή στην αυθαίρετη πράξη του κλεισίματος μιας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης έχει να κάνει με το θεσμό και την αρχή της δημόσιας ιδιοκτησίας. Η ΕΡΤ είναι δημόσιος πλούτος και ανήκει στους πολίτες.

Η ΕΡΤ βέβαια, λειτουργεί. Και αποτελεί ένα μοναδικό ιστορικό παράδειγμα πολιτικής βούλησης και πολιτικής ανυπακοής, έτσι όπως προστάζει το Σύνταγμα και οι αρχές υπεράσπισης της δημοκρατίας, ότι δηλαδή οι πολίτες έχουν ευθύνη να υπερασπιστούν το δημοκρατικό πολίτευμα και την τήρηση του Συντάγματος και των νόμων, ακόμα και αν θα πρέπει να ταχθούν αντιμέτωποι με το ίδιο το κράτος και τους νόμους. Παρόμοια, και στην περίπτωση αυτή ίσως παράδοξα, το κράτος είναι υποχρεωμένο να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκ των οποίων και την ελευθερία του λόγου, ακόμα και αν πρέπει να στραφεί εναντίον του ιδίου του κράτους.

Συνοπτικά, το κοινωνικό τραύμα το οποίο προκάλεσε το ελληνικό κράτος στην ελληνική κοινωνια και την Ευρώπη, κατ΄επέκταση συνοψίζεται στα εξής σημεία:

Με κλειστή την ΕΡΤ

1. είναι εγκαταλελειμένες οι περιφέρειες της Ελλάδας και της Ευρώπης χωρίς προσβαση σε πληροφόρηση, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Σε μερικές ακριτικές περιοχές η Ελληνική γλωσσα δεν ακούγεται από τα ΜΜΕ.

2. Οι τέχνες και ο πολιτισμός εγκαταλείπονται χωρίς καμία χρηματοδότηση : στο πρόσφατο διεθνές φεστιβάλ ντοκυμαντέρ στη Θεσσαλονίκη αναγνωρίστηκε το καθεστώς εκτακτου αναγκης στην παραγωγη και δημιουργια ντοκυμαντέρ γιατί έλειψε η ΕΡΤ ως συμπαραγωγός και χορηγός.

3. Η ελληνική κι ευρωπαϊκή κοινωνία είναι ουσιαστικά απογυμνωμένες από τα ιστορικά τους αρχεία, χωρίς δημόσια και δημοκρατική προσβαση σε ψηφιακά ιστορικά οπτικο/ακουστικά αρχεία. Τα αρχεία αποκρυσταλώνουν ουσιαστικά όλες τις προσπαθειες του ευρωπαϊκου κοινοβουλιου να εγγυηθει την παραγωγη της ευρωπαϊκης κουλτουρας και την εξιστορηση των δικων μας ιστοριων για τις επομενες γενιες.

4. Η Ελλάδα απογυμώθηκε από ενα σημαντικό μέρος του πολιτισμού και της αναπτυξης του γιατί στερήθηκε τις μεγαλες ορχηστρες της και το μέλλον των νέων μουσικών στην Ελλαδα.

5. Στέρησε από την Ελληνική διασπορά τη φωνή της Ελλάδας και την παρουσία της γλώσσας και εθνικής υπόστασης παγκόσμια.

6. Ιδιωτικοποιησε το μηντιακό τοπίο μέχρι ένα ποσοστό 100%

7. Ξεπούλησε Ευρωπαϊκή δημοσια ιδιοκτησια.

Πώς ξέρουμε ότι η ΕΡΤ λειτουργεί και είναι ζωντανή; Από το διαδίκτυο και αναλογικά στις ψηφιακά ήδη ξεγραμμένες περιοχές της χώρας, η αυτοδιακυβερνόμενη ΕΡΤ παρέχει πληροφόρηση και πολιτισμό. Η ανάγκη να εκφραστει η αντίδραση και αντίθεση στο κλείσιμο της, η οποία δεν ταυτίζεται με τυφλή ή άκριτη αποδοχή της συγκεκριμένης οργάνωσης της ΕΡΤ πριν κλείσει, εκφράστηκε στις 850.000 αναφορές μέσω των κοινωνικών διαδικτύων, από τις 11 Ιουνίου 2013 μέχρι 7 Απριλίου 2014. Το hashtag #ert πέρασε ως tweet 193538 φορές κι επαναστάλει ως Retweet 112373 φορές. Η ΕΡΤ σημειώθηκε ως παραπομπή 81165 φορές κι έφερε 601.859.062 εμφανίσεις, δηλαδή επισκέψεις σε σελίδες και υλικό σχετικό με την ΕΡΤ.

Πως ξέρουμε οτι η ΕΡΤ είναι αναγκαία για την Ευρώπη; Λιγότερη πληροφόρηση, λιγότερος πολιτισμός, σημαίνει λιγότερη Ευρώπη των πολιτών. Βιώνουμε μια Ευρώπη όπου οι πολιτκές και οικονομικές κρίσεις αφαιρούν από ευάλωτα στρώματα κάθε ελπίδα ανάτασης, όπου συνάνθρωποι μετατρέπονται σε αποδιοπομπαίους τραγους σε επικίνδυνα παιχνίδια ρατσιστικής φυσικής και λεκτικής βίας, όπου τα μέσα επικοινωνίας ταυτίζονται με δημαγωγικές πολιτικές δυνάμεις, όπου οι θεσμοί καταρρέουν, η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κοινωνικό συμβόλαιο με το κράτος έχει προδωθεί και όπου η ανεργία και νέες μορφές εργασίας μετατρέπουν τον βιοπορισμό σε δουλεία. Σε αυτήν την Ευρώπη πρέπει να υπενθυμίσουμε οτι λόγος ύπαρξης της Ευρωπαϊκης Ένωσης και των ιδρυτικών κειμένων ήταν να μην υπάρξει ξανά φασισμός. Αυτές οι εκλογές είναι σημαντικές, και όπως λέει και η καμπανια του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου: αυτή τη φορά είναι διαφορετικά.